سرطان دستگاه گوارش در ایران: روند پژوهش های محققان ایرانی در پایگاه های اطلاعاتی بین المللی

هدف: سرطان های دستگاه گوارش یکی از پرخطرترین و شایع ترین سرطان ها در ایران می باشند و حدود نیمی از مرگ های حاصل از سرطان را در ایران (4/44درصد) به خود اختصاص می دهند. هدف از این مطالعه بررسی تولیدات علمی ایران در زمینه موضوعی سرطان دستگاه گوارش در پایگاه های اطلاعاتی بین المللی منتخب (scopus, medline) بود. با توجه به شیوع قابل توجه این بیماری در جهان و ایران و تأثیر پیامدهای سوء آن بر بیمار و جامعه، لزوم انجام پژوهش و تحقیقات علمی در رابطه با این بیماری بیش از پیش ضروری می نماید. مواد و روش ها: این مطالعه، از نوع توصیفی-مقطعی است که با به کارگیری شاخص های علم سنجی انجام گرفت. ﺑﺮای ﺟﻤﻊآوری دادهﻫﺎ از دو ﭘﺎﻳﮕﺎه اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻣﺪﻻین و اسکوپوس به عنوان ﻣﺤیط ﭘﮋوﻫﺶ استفاده شد. به منظور استخراج داده ها از پایگاه اطلاعاتی اسکوپوس در قسمت جستجوی پیشرفته پایگاه، استراتژی جستجوی طراحی شده محقق که شامل تمامی کلید واژه های مرتبط با بیماری سرطان دستگاه گوارش بود به کارگرفته شد. کلید واژه ها مشتمل بر 17 کلید واژه بودند که با 9 کلید واژه مرتبط با بدخیمی و تومور و سرطان ترکیب شدند و در نهایت 153 کلید واژه مختلف را تشکیل دادند. استراتژی جستجو در پایگاه اطلاعاتی مدلاین بر اساس سرعنوان های موضوعی پزشکی (mesh) و با کمک متخصص موضوعی (پزشک متخصص) طراحی گردید. یافته ها: نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل اطلاعات نشان داد که تعداد 1826 مدرک در زمینه موضوعی سرطان دستگاه گوارش توسط محققان ایران در پایگاه اطلاعاتی اسکوپوس و تعداد 468 مدرک در پایگاه اطلاعاتی مدلاین نمایه شده است و کشور ایران در زمینه تولیدات علمی  مربوط به سرطان دستگاه گوارش در پایگاه اطلاعاتی اسکوپوس، در رتبه 30 جهانی و در پایگاه اطلاعاتی مدلاین، در رتبه 31 جهانی و در میان کشورهای آسیایی در جایگاه دهم و در میان کشورهای خاورمیانه در رتبه سوم قرار دارد. در پایگاه اطلاعاتی اسکوپوس دانشگاه علوم پزشکی تهران با تولید 17/35 درصد و در پایگاه اطلاعاتی مدلاین دانشگاه شهید بهشتی تهران با تولید 17/15 درصد به عنوان فعال ترین مرکز در این حوزه شناسایی شدند و در هر دو پایگاه اطلاعاتی مجله asian pacific journal of cancer prevention بیش ترین تعداد مدارک علمی ایران را در زمینه مورد بررسی منتشر کرده است. نتیجه گیری: میزان تولیدات علمی در زمینه سرطان دستگاه گوارش در هر دو پایگاه اطلاعاتی در طول سال های اخیر افزایش داشته است. با این وجود اختلاف قابل توجه ای بین تولیدات علمی ایران که در این دو پایگاه اطلاعاتی ایندکس شده اند و افزایش آمار افراد مبتلا به این بیماری و مرگ و میر حاصل از این بیماری در جامعه که بر اساس آمار رسمی سازمان ثبت سرطان در کشور اعلام شده است وجود دارد که توجه و همت سیاست گذاران را می طلبد